Happeningi – performance

Happeningiem (performance) nazywamy określony rodzaj twórczości artystycznej bądź społecznej, którego wyrazem jest akcja zorganizowana w logicznym sposób, dobitnie opisująca pewne wydarzenie, podkreślając jego znaczenie. Happening ograniczony jest czasowo i niesie za sobą moralne lub artystyczne przesłanie. Charakteryzuje go bezpośrednie działanie i silny kontakt z odbiorcą, który często włączany jest do happeningowej akcji. Ma to zwrócić jego uwagę na jakiś problem, np. przemoc domowa, maltretowanie zwierząt, niszczenie naturalnego środowiska.

Happening daje również możliwość wyjścia ze sztuką „do ludzi”. Nieograniczone miejscem przestawienie będzie mocniej obierane przez publiczności. Improwizacja pozwala na stworzenie zupełnie innej wersji znanego dzieła czy spektaklu. Może się spotkać z akcjami performance związanymi z plastyką, muzyką lub teatrem. Wspólne odtańczenie, malowanie lub odegranie na miejskim deptaku czy lotnisku daje zupełnie inny wymiar współczesnej sztuki.

Początki happeningu związane są futurystami i dadaistami. Później działanie te ewoluowały, by w pełni zagościć w sztuce w dobie neoawangardy. Za pierwszy happening uważa się nowojorską akcją z 1959 roku. Jego organizatorem był Allan Kaprow, który chciał przy pełnej improwizacji zgromadzonych ludzi, stworzyć ciąg zdarzeń. Kolejne performance tworzyli m.in. Wolf Vostell, George Brecht, Joseph Beuys, Otto Mühl, Robert Morris i Guerrilla Girls. Natomiast w Polsce autorem pierwszego happeningu był Bogusław Schaeffer (1960 rok). Istotny wykład w rozwój tej dziedziny wyrazu miał także Tadeusz Kantor, który tworzył akacje na bazie tekstów Stanisława Ignacego Witkiewicza.

Obecnie happening kojarzy się przede wszystkim z manifestacjami, organizowanymi przez określone grupy społeczne, np. ekologów, mniejszości seksualne, obrońców praw człowieka. Performance odbywają się również w szkołach i ośrodkach kultury, gdzie mają edukować młodzież i zachęcać do twórczego działania. Jednym z najpopularniejszych odmian współczesnego happening jest flash mob, czyli wspólne wykonanie pewnej czynności w publicznej przestrzeni przez większą grupę nieznanych sobie ludzi. Ich organizacja odbywa się głównie za pośrednictwem Internetu, a zwłaszcza portali społecznościowych.